Zeszyt “Architektura” nr 19, Percepcja miejskiej przestrzeni publicznej w ujęciu kategorii witruwiańskich

Książka otrzymała wyróżnienie Rektora Uniwersytetu Warszawskiego w konkursie ACADEMIA 2025 dla publikacji akademickiej w dziedzinie nauk społecznych i humanistycznych.

Badania przedstawione w niniejszej pracy służą pogłębieniu rozumienia percepcji formy miejskiej przestrzeni publicznej. Starano się określić elementy tej przestrzeni, które mają istotne znaczenie w procesie postrzegania. Jak juk wspominano, lepsze poznanie mechanizmu postrzegania pozwala na bardziej precyzyjne określenie zasad, jakim powinna podlegać budowa formy. Drugim istotnym celem pracy jest powiązanie uzyskanych wyników z kardynalnymi wartościami, stanowiącymi podstawę budowy miejskiej przestrzeni publicznej, a szerzej – kreacji architektonicznej jako sztuki kształtowania przestrzeni.

Opracowanie składa się z czterech części.
We wprowadzeniu określono cel badań: problem badawczy, hipotezę oraz przyjęto metodę i zakres badań, a także opisano dotychczasowy stan wiedzy, dotyczącej percepcji formy miejskiej przestrzeni publicznej. Omówiono samo pojęcie miejskiej przestrzeni publicznej oraz jej cechy charakterystyczne, a przede wszystkim elementy wchodzące w skład jej fizjonomii.
W pierwszej części, w której zawarto badania empiryczne, przedstawiono dotychczas stosowane rodzaje metod badawczych dotyczących percepcji przestrzeni miejskiej, wynikających z różnych podejść do samego rozumienia przestrzeni. Wyjaśniono wybrane metody badawcze, przebieg badań oraz przedstawiono osiągnięte rezultaty. Natomiast szczegółowe wyniki badań umieszczono w Dodatku załączonym na końcu opracowania. Naszkicowano podstawową problematykę dotyczącą uwarunkowań fizjologicznych i psychologicznych aparatu percepcyjnego w ujęciu wielodziedzinowym. W szczególności wskazano na znaczenie złożonych pakietów informacji, nazywanych schematami percepcyjnymi, wykorzystywanych w procesach poznawczych, gromadzących wiedzę wynikającą z uwarunkowań biologicznych, kulturowych i subiektywnych doświadczeń.

W kolejnej części odniesiono kategorie witruwiańskie: trwałości, użyteczności i urody, do elementów tworzących miejską przestrzeń publiczną w trzech skalach: makro – całego układu, mezo – ciągu przestrzennego i mikro – wnętrza urbanistycznego. Jednocześnie powiązano te kategorie z trzema rodzajami pakietów informacji wchodzących w skład schematów percepcyjnych. W tym kontekście osadzono rezultaty przeprowadzonych badań empirycznych, łącząc zagadnienia odczytu wrażenia emocjonalnego, opisującego schemat percepcyjny, z waloryzacją estetyczną.
W części końcowej, podsumowującej opracowanie, przedstawiono wnioski, dotyczące uzyskania, przynajmniej częściowej, odpowiedzi na pytania o percepcję miejskiej przestrzeni publicznej oraz możliwości bezpośredniego ich przełożenia na sposób projektowania tej przestrzeni, pozwalające otworzyć nowe, wielodziedzinowe pola dla dalszych działań badawczych.